Deprem fay hattı üzerinde bulunan ülkemizde binalarının depremdeki durumunu öğrenmek isteyen vatandaşları bekleyen büyük bir tehlike var. Testi yapacak firma ne kadar güvenli? Testi yapacak firma yönetmelik maddeleri konusunda bilgili mi? Sağlam diye rapor alınmış binamız gerçekten sağlam mı? Çürük bina gerçekten çürük mü? Sağlam bina çürük bina neye öre belirlenir? Cevaplarını aradığımız bu soruları ofisinde ziyaret ettiğimiz Dipu İnşaat Proje ve Uygulama Ltd.Şti Yapı Uzmanı İnşaat Yüksek Mühendisi Özcan ÖZ’e sorduk. Özcan Bey;

​

Bir çok belediye güzel bir uygulama çıkarttı ve eski binalarda her ne türde olursa olsun işyeri açmak isteyenlerden işyerinin statik açıdan sağlam olduğunu ispatlanması için rapor alma zorunluğu getirildi.

Tabi bizim insanımızda mühendisimiz de işini biliyor. Hemen tezgah kurulmuş binalara bakmadan numune almadan rapor isteyenler olduğu gibi rapor yazanlarda mevcut. Hemde öyle sizin benim gibi mühendisler değil üniversitede görevli bir çok öğretim görevlisi de rapor vermeye hazır. Tabi ücreti karşılığında. Birde gün gelirde sizin raporunuz o hocaya giderse raporunuzu beğenmez ancak kendi yazdıkları raporda 50 yıllık binalara sağlam raporu verebilirler.

​

Rapor almak isteyen işyeri sahipleri sağlam raporu istiyorsunuz. Peki ya binanız çürük ve riskli ise ve bizim verdiğimiz rapora güvenen aileler çocuklarını sevdiklerini sizin işyerinize gönderiyorlar. Bina bir depremde yıkıldığında sorumlu o testi yapanın olduğu kadar o testi yapmasına izin veren sizlerde oluyorsunuz.

​

S: Sadece bir kattan numune alınarak binanın sağlam olup olmadığını anlamak ve bu binanın okul, eğitim kurumu, yurt, işyeri olarak güvenle kullanılabilirliği tespit edilebilir mi?

​

C:Kabul edelim ki bir binanızın depreme karşı dayanıklı olup olmadığını öğrenmek ve bu konuda bir teknik rapor hazırlanması için firmamıza başvuru yaptınız.

S:Peki Sadece bir kattan mı numune alınacak yoksa tüm katlardan mı?

​

C:Tek kattan numune alınarak binanın performansının belirlenmesi işlemeleri ülkemizde 6306 sayılı kanun olan Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi adlı kanunun yönetmeliğinde geçmektedir. Bu kanunun uygulama yönetmeliğinin eki olan ve tek kattan numune alınması yöntemini tanımlayan ilgili madde aşağıdaki gibidir;
6306 Sayılı Kanun Uygulama Yönetmeliği Eki Riskli Yapıların Tespit Edilmesine İlişkin Esaslar Madde 1.2. göre,

​

“Bu esaslarda verilen yöntemler 6/3/2007 tarihli ve 26454 sayılı Resmi Gazete2de yayımlanan Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmeliğin eki Esaslarda tanımlanan bina deprem performans değerlendirmesi ve güçlendirmesi amacıyla kullanılamaz. Mevcut bina performans değerlendirmesi ve güçlendirmesi için DBYBHY kullanılmalıdır. DBYBHY ‘de bulunan ve bu Esaslarda atıfta bulunan kavramlar için DBYBHY’e başvurulacaktır.”

​

Benzer biçimde ise DBYBHY 2007 Bölüm 7 Madde 7.1.1. de ise aşağıdaki ifadeler yer almaktadır;

“Deprem bölgelerinde bulunan mevcut ve güçlendirilecek tüm binaların ve bina türü yapıların deprem etkileri altındaki performanslarının değerlendirilmesinde uygulanacak hesap kuralları, güçlendirme kararlarında esas alınacak ilkeler ve güçlendirilmesine karar verilen binaların güçlendirme tasarımı ilkeleri bu bölüme göre yapılacaktır.”

​

Yönetmelik maddesi 7.2.1.1’ye göre

​

“Mevcut binaların taşıyıcı sistem elemanlarının kapasitelerinin belirlenmesinde ve deprem dayanımlarının değerlendirilmesinde kullanılacak eleman detayları ve boyutları, taşıyıcı sistem geometrisine ve malzeme özelliklerine ilişkin bilgiler, binaların projelerinden ve raporlarından, binada yapılacak gözlem ve ölçümlerden, binadan alınacak malzeme örneklerine uygulanacak deneylerden elde edilecektir.”

​

Yönetmelik maddesi 7.2.4.3’e göre

​

“Her katta kolonlar ve perdelerden TS-10465’de belirtilen koşullara uygun şekilde en az 2 adet beton örneği (karot) alınarak deney yapılacak ve örneklerden elde edilen en düşük basınç dayanımı mevcut beton dayanımı olarak alınacaktır.”

​

Yukarıda da görüleceği üzere eğer siz binanızın sağlam olup olmadığını öğrenmek istiyorsanız ve bunu yaparken 6306 sayılı kanunu kullanmayacaksanız sadece tek kattan numune alınamaz.

Tabi şu soruyu merak ta ediyorsunuzdur. O zaman neden tek kattan numune alınabilecek bir yönetmelik var ve bu ne iş yarıyor?

​

Sorunuzun cevabı yine 6306 Sayılı Kanun Uygulama Yönetmeliği Eki Riskli Yapıların Tespit Edilmesine İlişkin Esaslar Madde 2.2. de ifade edilmiştir,

​

“Bu esaslara göre Riskli Bulunmayan binaların DBYBHY2007 7.7.3’te belirtine can güvenliği performans düzeyini sağladığı sonucu çıkmaz.”

​

Sizin için durumu basitleştirelim,

Sadece tek kattan numune alınması Kentsel Dönüşüm Kapsamında geçerlidir. Bu uygulamanın amacı ise zaten çürük ve riskli olan binaların eğer belirli bir kriterin üstünde ise devlet tarafından destek alınarak inşaatın yapılabileceği veya yapılamayacağının öğrenilmesidir. Yani tek kattan numune alınarak bir binanın güvenli olup olmadığının belirlenmesi kanunen mümkün değildir. Bu biçimde hazırlanan bir rapor neticesinde ileride yapıda deprem sonrası oluşacak hasarlardan veya neticelerden raporu hazırlayan da hazırlatanda aynı oranda sorumlu olacaktır.

​

Sizi eksik veya yanlış bilgili firmaların kandırmasına ve değeri olmayan bir raporu size sunmasına izin vermeyin. Yukarıda yazılı maddeleri size tek kattan numune alınarak rapor yazmayı kabul eden firmalara gönderin ki onlarda kanuni ve yasal olarak yaptıkları hatanın farkına varsınlar.